فرزند خواندگی و سرپرستی یک رسم خوب در میان افراد جامعه امروز بشر است. از یک طرف خانواده‌ها و افرادی هستند که به دلایل مختلفی مانند ناباروری یا ازدواج نکردن صاحب فرزند نمی‌شوند، از طرف دیگر هم کودکان و نوزادان بسیار زیادی به دلایل مختلفی در بهزیستی رها شده و والدین‌شان شناسایی نمی‌شود.
در کنار هم قرار دادن این دو موضوع باعث می‌شود تا فرزند خواندگی تبدیل به یک سنت پسندیده و البته مفید برای جامعه شود. چه بسیار زنانی که به دلایل ناباروری طعم شیرین داشتن نوزاد را نچشیده و در این آرزو به سمت شیرخوارگاه‌ها و بهزیستی‌ها می‌روند. اما در ادامه به صورت جامع و کامل به بررسی این موضوع طبق جدیدترین قوانین حقوقی مربوط به آن می‌پردازیم.
فرآیند قانون فرزند خواندگی و سرپرستی کودکان
قبول کردن نوزادانی که به صورت طبیعی فرزند شخص متقاضی نبوده و در واقع به صوت ثبتی به فرزندی قبول می‌شوند، فرزند خواندگی و سرپرستی نامیده می‌شود. این مهم طبق قانون، پروسه‌هایی دارد که حتما باید به آنها دقت شود. فرآیند قبول فرزند در جامعه در قانون تشریح شده است تا از این طریق جدای از امکان داشتن فرزند برای خانواده‌هایی که از این نعمت دور هستند، از نوزادان بی‌سرپرست و رها شده نیز حمایت شود. بسیاری از قوانین جدید مربوط به این موضوع، در حمایت از همین نوزادان تصویب شده و به اجرا در آمده‌اند.
با توجه به اینکه متولی سرپرستی این دست از نوزادان و خردسالان، سازمان بهزیستی کشور است، فرایند قانونی آن باید طی شود. در این فرایند بعد از اعلام درخواست از طرف متقاضی، مدارک و مستندات وی بررسی و بعد از اطمینان از شرایط، خردسالان به این دست از عزیزان سپرده می‌شوند.
قوانین و فرایند فرزند خواندگی در سال‌های دور با ایرادات زیادی روبرو بود. در سال‌های گذشته با اصلاح قوانین روند بسیار بهتری در این پروسه به وجود آمده است. جدای از تمام چالش‌هایی که پیش روی متقاضیان در این پروسه وجود دارد، این موضوع در درجه اول، حمایت حداکثری از کودکان را به دنبال دارد و در درجه دوم سعی در سپردن کودکان به والدینی مناسب است.
کدام کودکان را می‌توان به سرپرستان و فرزند پذیران سپرد؟
ماده 8 قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بد سرپرست شرایط زیر را برای امکان اعطای کودکان و خردسالان برای فرزند خواندگی و سرپرستی در آنها قرار داده است:
- عدم امکان شناسایی هیچ یک از پدر و مادر و جد پدری
- پدر، مادر، جد پدری و وصی منصوب از سوی ولی قهری آنان، در قید حیات نباشند.
- کودکان و نوجوانانی که حداقل 2 سال بعد از سپرده شدن سرپرستی آنها به سازمان بهزیستی، هیچ کسی به عنوان پدر و مادر یا جد پدری وی مراجعه نکرده باشد.
- همچنین خردسالان و کودکانی که هیچ یک از پدر و مادر یا جد پدری و یا وصی منصوب از سوی ولی قهری آنها، صلاحیت سرپرستی آنها را نداشته باشند.
شرایط لازم برای کسانی که به دنبال فرزند خواندگی و سرپرستی هستند.
قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست و بد سرپرست تصویب شده، شرایطی را برای افراد متقاضی دریافت فرزند خواندگی و سرپرستی تعیین کرده است که در زمان ارائه درخواست به بهزیستی، این شرایط در آنها بررسی می‌شود. نبود این شرایط مانعی برای پذیرش این موضوع از طرف بهزیستی خواهد بود.
به دلیل حمایت قابل توجه قانون از این دست از کودکان، این قوانین و شرایط با وسواس خاصی از سوی سازمان‌های مربوطه بررسی می‌شود تا مانع از هرگونه اخلال در این پروسه گردد. شرایط زیر از جمله شروطی هستند که برای سرپرستان کودکان بی‌سرپرست و بد سرپرست در ماده 6 قانون حمایتی از آنها تعیین شده است:
- سرپرستان باید التزام به انجام واجبات و ترک محرمات داشته باشند.
- در هیچ یک از دادگاه‌های کشور محکومیت جزایی موثر نداشته باشند.
- از تمکن مالی لازم برای نگهداری و تامین مخارج و نیازهای کودک خردسال برخوردار باشند.
- عدم حجر یکی دیگر از شروط فرزند خواندگی و سرپرستی در قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بد سرپرست است.
- از سلامتی جسمی و روانی لازم برای نگهداری از کودکان و تربیت آنها برخوردار باشند.
- نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، روانگردان و الکل یکی دیگر از شروط اصلی برای متقاضیان فرزند خواندگی در نظر گرفته شده است.
- همچنین متقاضیان باید از نظر اخلاقی نیز صلاحیت لازم را داشته باشند.
- عدم ابتلاپبه بیماری‌های واگیردار و صعب‌العلاج، یکی دیگر از مواردی است که متقاضیان باید آن را به اثبات برسانند.
- اعتقاد به یکی از ادیان الهی مصرح در قانون جمهوری اسلامی نیز یکی دیگر از شروط فرزند خواندگی و سرپرستی در قانون حمایت از این کودکان است.
چه کسانی می‌توانند برای فرزند خواندگی و سرپرستی اقدام کنند؟
شرایط لازم برای پذیرش فرزند خواندگی و سرپرستی را با هم مرور کردیم. حالا باید به بررسی کسانی بپردازیم که در قانون این امکان برای آنها قرار داده شده تا سرپرستی کودکان و نوجوانان بدون سرپرست و یا بد سرپرست را قبول کنند. طبق ماده 5 قانون حمایت از این کودکان سه دسته از افراد هستند که می‌توانند برای این وضوع اقدام کرده و فرزند خوانده داشته باشند:
1- زن و شوهری که 5 سال از ازدواج آنها گذشته باشد و در این مدت هیچ فرزندی نداشته باشند. البته منوط به اینکه یکی از آن در زمان ارائه درخواست بیش از 30 سال سن داشته باشد.
2- زن و شوهر دارای فرزند با این شرط که حداقل یکی از آنها بالای 30 سال سن داشته باشند.
3- دختران و زنانی که بالای 30 سال سن داشته و شوهر ندارند. این دست از عزیزان تنها و منحصرا می‌توانند سرپرستی اناث را به عهده داشته و از آنها نگهداری نمایند.
وضع این شرایط باعث شده تا افراد متقاضی برای قبول سرپرستی و فرزند خواندگی الک شده و تنها افرادی که واقعا چنین امکانی را دارند، برای این موضوع اقدام نمایند.
استثنائات فرزند خواندگی و سرپرستی
قانون برای برخی از متقاضیان که شرایط خاصی داشته باشند، استثنائاتی نیز در نظر گرفته است که در این بند به بررسی آنها می‌پردازیم:
1- اگر پزشکی قانونی تایید نماید که زوجین امکان بچه‌دار شدن را ندارند، متقاضیان از قانون 5 سال بعد از تاریخ ازدواج معاف خواهند بود.
2- در برخی شرایط امکان اعطای فرزند خواندگی به بستگان کودکان و خردسالان نیز وجود دارد.
3- قانون متقاضیان فرزند خواندگی و سرپرستی را اولویت‌بندی نموده است. طبق این اولولیت‌بندی، اولویت اول با زوجینی است که صاحب فرزند نمی‌شوند، سپس زنان و دختران بالای 30 سال بدون شوهر و در نهایت زوجین دارای فرزند
4- همچنین قانون متقاضیان زیر 50 سال را نسبت به افراد بالای 50 سال در اولویت قرار داده است.
از آن جایی که پروسه ثبت تقاضا برای موضوع حضانت و فرزند خواندگی می‌تواند با چالش‌هایی برای کاربران روبرو باشد، وکیلای متخصص ما در زمینه حضانت و سرپرستی، با تجربه بالا در چنین مواردی، آماده ارائه خدمات وکالت و مشاوره حقوقی به این دست از عزیزان میباشند.
تماس با وکیل حضانت و سرپرستی:
021-26135865 021-26135345
